حق نشر در یوتیوب چیست؟

اگر تا به حال در یوتیوب فعالیت کرده باشید یا حتی صرفاً بیننده‌ی ویدیوها بوده باشید، حتماً با عبارت حق نشر یا همان   Copyright  برخورد کرده‌اید. این واژه شاید ساده به نظر برسد، اما تأثیر آن بر فعالیت هر تولیدکننده محتوا بسیار عمیق است. حق نشر در یوتیوب یعنی قوانین و مقرراتی که از محتوای خلاقانه‌ی افراد محافظت می‌کند تا دیگران نتوانند بدون اجازه آن را کپی یا استفاده کنند. در این مقاله قصد داریم این موضوع مهم را به طور کامل بررسی کنیم، تأثیرات آن بر نقد کردن درآمد از یوتیوب را توضیح دهیم و ارتباط آن را با تبلیغات در شبکه‌های اجتماعی روشن کنیم.

حق نشر در یوتیوب به زبان ساده

یعنی هر اثری مثل ویدیو، موسیقی، تصویر یا حتی متن که یک خالق آن را ساخته، تحت حمایت قانونی قرار دارد. یعنی اگر شما موزیکی در ویدیو خود استفاده کنید که متعلق به شخص دیگری باشد، ممکن است یوتیوب ویدیوی شما را حذف کند یا حتی کانال‌تان را جریمه نماید. به زبان ساده‌تر، حق نشر در یوتیوب مثل یک قفل محافظ برای آثار خلاقانه است. این قفل به صاحب اثر اجازه می‌دهد تصمیم بگیرد:

• آیا کسی می‌تواند از اثر او استفاده کند یا خیر؟
• اگر کسی بدون اجازه استفاده کرد، درآمد تبلیغاتی آن ویدیو به چه کسی برسد؟
• یا حتی ویدیو به‌طور کامل مسدود شود.

پس اگر شما تولیدکننده محتوا هستید و می‌خواهید از یوتیوب درآمد بگیرید، باید بدانید که استفاده از هر موسیقی، تصویر یا ویدیوی دیگران بدون اجازه، می‌تواند مانع نقد کردن درآمد از یوتیوب شود. در نتیجه بهترین راه ، استفاده از محتوای اصیل و اختصاصی یا منابعی است که برچسب بدون حق نشر دارند.

از کجا متوجه شویم ویدیو کپی رایت دارد؟

برای اینکه بفهمید ویدیوی شما حق نشر دارد یا نه، کافی است بعد از آپلود به بخش Copyright Check  در یوتیوب استودیو نگاه کنید. این ابزار قبل از انتشار ویدیو ، آن را با دیتابیس Content ID مقایسه می‌کند و اگر موسیقی، تصویر یا بخشی از ویدیو متعلق به دیگری باشد، به شما هشدار می‌دهد. همچنین بعد از انتشار، در بخش Notifications  یا ایمیل حساب‌تان پیام دریافت می‌کنید که دقیقاً مشخص می‌کند کدام بخش از ویدیو دچار مشکل حق نشر شده است.

انواع محتوای مشمول حق نشر دریوتیوب

آهنگ‌ها و قطعات موسیقی معروف بیشترین سهم از گزارش‌های حق نشر را در یوتیوب دارند. حتی اگر فقط چند ثانیه از یک آهنگ شناخته‌شده را در ویدیوی خود قرار دهید، سیستم Content ID آن را شناسایی می‌کند. بسیاری از تولیدکنندگان تازه‌کار فکر می‌کنند که کوتاه بودن استفاده از موسیقی مشکل ایجاد نمی‌کند، اما این یک اشتباه رایج است.

دسته دوم، ویدیوها هستند. اگر بخش‌هایی از فیلم‌های سینمایی، سریال‌ها، برنامه‌های تلویزیونی یا حتی ویدیوهای دیگر یوتیوبرها را بدون اجازه وارد کار خود کنید، این هم نقض حق نشر در یوتیوب محسوب می‌شود.

دسته سوم، تصاویروگرافیک‌ها هستند. عکس‌های حرفه‌ای، طراحی‌های گرافیکی یا حتی کارهای هنری دیجیتال نیز محافظت‌شده‌اند. ممکن است فکر کنید یک تصویر ساده در گوگل آزاد است، اما حقیقت این است که بیشتر آن‌ها تحت حق نشر قرار دارند و نمی‌توانید آزادانه استفاده کنید.

دسته چهارم، متن‌ها و اسکریپت‌ها هستند. بسیاری از افراد تصور می‌کنند کلمات آزاد هستند، اما اگر متنی را از یک مقاله یا کتاب در ویدیوی خود کپی کنید، می‌تواند مشمول حق نشر در یوتیوب باشد. حتی جملاتی که یک نویسنده یا شاعر خلق کرده، به عنوان دارایی فکری او شناخته می‌شود.

در کنار این‌ها، موارد دیگری مثل بازی‌های ویدیویی، نرم‌افزارها و حتی صدای دوبله یا صداگذاری‌ها هم می‌توانند تحت قوانین حق نشر باشند. به بیان ساده‌تر، هر چیزی که یک نفر یا یک مجموعه آن را خلق کرده و دارای ارزش باشد، از دید یوتیوب باید با رعایت قوانین و مجوزها استفاده شود.

سیستم Content ID در یوتیوب

برای اجرای حق نشر در یوتیوب از سیستمی به نام Content ID  استفاده می‌شود. این سیستم مانند یک (ردیاب هوشمند) عمل می‌کند و اگر شما محتوای محافظت‌شده را آپلود کنید، به سرعت آن را تشخیص می‌دهد. در این صورت سه حالت اتفاق می‌افتد:

1. ویدیو مسدود می‌شود.
2. درآمد تبلیغاتی آن به مالک اصلی می‌رسد.
3. اخطاریه (Copyright Strike) برای شما ثبت می‌شود.

پیامدهای نقض حق نشر در یوتیوب

اولین پیامد، دریافت اخطار یا همان Strike است. هر بار که شما محتوایی ناقض حق نشر در یوتیوب منتشر کنید، یوتیوب یک  Strike  به حساب شما اضافه می‌کندو سه بار دریافت Strike در مدت ۹۰ روز مساوی است با حذف دائمی کانال. پیامد دوم، از دست دادن درآمد است. وقتی شما محتوای دارای حق نشر را بدون اجازه استفاده می‌کنید، یوتیوب درآمد تبلیغاتی آن ویدیو را به صاحب اصلی اثر منتقل می‌کند این مسئله مستقیماً روی امکان نقد کردن درآمد از یوتیوب تأثیر می‌گذارد و می‌تواند انگیزه شما را کاهش دهد. سومین پیامد، حذف ویدیو است. در بسیاری از موارد یوتیوب بدون هیچ اخطاری، ویدیوی شما را به طور کامل از پلتفرم حذف می‌کند. این کار می‌تواند برای کانال شما بسیار آسیب‌زا باشد، چهارمین پیامد، از بین رفتن اعتبار و اعتماد مخاطبان است. وقتی کاربران متوجه شوند که محتوای شما کپی یا ناقض حق نشر در یوتیوب است، احتمال زیادی وجود دارد که شما را ترک کنند.

برخی از باورهای اشتباه درمورد کپی رایت در یوتیوب

قوانین حق نشر در یوتیوب انعطاف‌ ناپذیرتر از چیزی است که خیلی‌ها فکر می‌کنند که استفاده کوتاه از موسیقی یا ویدیو مشکلی ندارد ، ذکر منبع کافی است، ویدیوهای آموزشی همیشه تحت Fair Use قرار می‌گیرند، اگر درآمد زایی فعال نباشد، کپی‌ رایت اعمال نمی‌شود، تغییر صدا یا تصویر محتوای کپی‌شده کافی است یا فقط کانال‌های بزرگ جریمه می‌شوند باید این باورهای اشتباه را کنار بگذارید و همیشه از محتوای قانونی و اورجینال استفاده کنید.

راه‌های جلوگیری از نقض حق نشر در یوتیوب

• استفاده از موسیقی بدون حق نشر (Royalty Free)
• ساخت محتوای کاملاً اورجینال
• خرید لایسنس موسیقی یا ویدیو
• ذکر منبع به صورت صحیح

برای حل مشکل استرایک حق نشر چه کنیم؟

وقتی چنین اخطاری می‌گیرید، یعنی یوتیوب تشخیص داده که ویدیوی شما نقض حق نشر کرده است، ابتدا باید بفهمید دلیل اخطار چیست. یوتیوب دقیقاً به شما نشان می‌دهد که کدام بخش از ویدیو نقض حق نشر کرده است. ممکن است یک آهنگ پس‌ زمینه باشد یا بخشی از ویدیوی دیگری که استفاده کرده‌اید. اگر مطمئن هستید که واقعاً نقض حق نشر انجام داده‌اید، بهترین راه این است که ویدیو را حذف کنید یا با ابزار  Editor یوتیوب بخش‌های مشکل‌دار (مثلاً موسیقی یا قطعه ویدیو) را ویرایش کنید. این کار جلوی Strike‌های بیشتر را می‌گیرد.

گاهی پیش می‌آید که شما واقعاً حق داشته‌اید از آن محتوا استفاده کنید مثلاً در شرایط (استفاده منصفانه). در این صورت می‌توانید به‌صورت رسمی اعتراض کنید. باید توضیح دهید که چرا استفاده شما منصفانه یا مجاز بوده است. البته دقت کنید، اگر اعتراض‌تان رد شود، استرایک باقی می‌ماند. یک راه مطمئن دیگر این است که با صاحب اصلی محتوا تماس بگیرید و از او بخواهید شکایت را پس بگیرد. اگر آن فرد قبول کند، یوتیوب استرایک را حذف می‌کند. اگر هیچ‌کدام از روش‌ها جواب نداد، باید صبر کنید. هر استرایک معمولاً ۹۰ روز روی کانال باقی می‌ماند. اگر در این مدت خطای جدیدی انجام ندهید، استرایک به‌طور خودکار پاک می‌شود.

تفاوت حق نشر با حق استفاده منصفانه

گاهی می‌توان بخشی از محتوای دیگران را در ویدیو استفاده کرد؛ مثلاً برای نقد یا آموزش. این کار تحت عنوان  Fair Use شناخته می‌شود. اما تعیین اینکه آیا ویدیو شما مشمول استفاده منصفانه است یا نه، کاملاً بستگی به قوانین یوتیوب و کشورها دارد و شناخت این تفاوت حیاتی است. چون اگر به اشتباه تصور کنید که کارتان Fair Use است و در واقع نباشد، هم Strike می‌گیرید، هم درآمد ویدیو از دست می‌رود. در نتیجه، بهترین راهکار این است که همیشه با احتیاط عمل کنید

نکات مهم برای مبتدیان

• همیشه قبل از آپلود، محتوای خود را بررسی کنید.
• برای موسیقی پس‌زمینه از سایت‌های معتبر استفاده کنید.
• اگر مطمئن نیستید، اصلاً از محتوای دیگران استفاده نکنید.
• اگر مطمئن شدید که ویدیوهای شما بدون مشکل حق نشر در یوتیوب منتشر شوند، می‌توانید از تبلیغات در شبکه‌های اجتماعی نیز برای رشد بیشتر استفاده کنید.

نتیجه گیری

حق نشر در یوتیوب موضوعی بسیار مهم برای تمام تولیدکنندگان محتواست. اگر قصد دارید مسیر موفقیت در یوتیوب را طی کنید، باید از همان ابتدا با این قوانین آشنا باشید. رعایت حق نشر نه تنها جلوی مشکلات حقوقی و حذف کانال را می‌گیرد، بلکه راه را برای رشد بیشتر کانال یوتیوب هموار می‌کند. پس اگر به دنبال رشد پایدار هستید، حق نشر را جدی بگیرید و محتوای اصیل بسازید.

سؤالات متداول

آیا می‌توان از آهنگ‌های معروف در ویدیو استفاده کرد؟
خیر، مگر اینکه مجوز رسمی یا لایسنس آن را خریداری کنید.

اگر ویدیو Strike بگیرد چه می‌شود؟
پس از سه بار دریافت Strike کانال شما بسته خواهد شد.

آیا ذکر منبع کافی است؟
خیر، ذکر منبع تنها احترام به صاحب اثر است، اما جایگزین مجوز قانونی نمی‌شود.

چطور می‌توانم مطمئن شوم ویدیوی من نقض حق نشر ندارد؟
با استفاده از محتوای اورجینال یا منابع بدون حق نشر.

آیا می‌توان از ویدیوهای یوتیوب دیگران در آموزش استفاده کرد؟
فقط در صورتی که تحت Fair Use باشد یا مجوز آن را گرفته باشید.